Invloed van alcohol op je gewicht

Dat alcohol calorieën bevat weten we in Nederland over het algemeen wel. Dus het nuttigen van een glaasje wijn of bier zorgt direct voor meer energie-inname. Een gram alcohol is 7 kcal en als je uitgaat van een standaard glas, dat omgerekend 10 gram alcohol bevat, zou een glas dus 70 kcal betekenen. Ogenschijnlijk lijkt dat mee te vallen, maar er zitten nogal wat adders onder het gras of in het glas. Een belangrijke factor is de werking van de lever. Bij alcoholconsumptie geeft de lever de voorkeur aan de afbraak van het giftige ethanol (alcohol) boven de afbraak van vetten. Het resultaat is dat het vet wordt opgeslagen en vaak in en rondom de buik. Daarnaast is de impulscontrole bij alcoholconsumptie minder, waardoor we eerder zullen gaan snacken. Naast de deregulering van de inhibitie verstoord alcohol ook de hormoonhuishouding. De alcohol maakt dat de hypothalamus een hongersignaal afgeeft, waardoor je gaat eten. De associatie tussen alcoholconsumptie en eten vergroot het belonende effect van voedselinname.

Alcohol is slecht voor uw gezondheid, vooral de volgende morgen.
-Bert Verhoye, Vlaams acteur

Meer dan een glas

Als gezegd bevat een standaard glas 10 gram alcohol. In de praktijk schenken we gemiddeld echter meer in. Een fles wijn bijvoorbeeld bevat ruim zeven standaard glazen, maar doorgaans schenken we vaak maar vijf of zes glazen uit een fles. In die gevallen gaat een glaasje wijn al snel richting de 100 kcal. Een ander voorbeeld: een flesje of blikje bier bevat veel meer dan de standaard hoeveelheid van 10 gram alcohol. Een flesje speciaal bier van 8% staat gelijk aan twee standaard glazen bier van 5%. Hoeveel we in een wijnglas schenken hangt van nog wat factoren af. Naarmate je een groter of breder glas gebruikt zul je al snel 12 procent meer inschenken dan gebruikelijk. Ook de positie van het glas speelt mee. Heb je het wijnglas in de hand, dan schenk je 9 tot 12 procent meer in dan wanneer het glas op tafel staat. Ook kleur speelt een rol. Over het algemeen schenken witte wijndrinkers hun glas voller dan drinkers van rode wijn.

Slaap en gewichtstoename

Gedurende onze slaap komen lichaam en geest tot rust. De overvolle inbox van ons brein wordt netjes geordend en het lichaam herstelt van de inspanningen door het groeihormoon dat we tijdens de diepe slaap produceren. Als we minder goed slapen heeft dat effect op zowel fysiologische, cognitieve, gedragsmatige als hormonale aspecten. Onder meer raakt de balans tussen ghreline (hongerhormoon) en leptine (verzadigingshormoon) verstoord. Een korte slaapduur verhoogd de kans op obesitas met 50 procent.  Het nemen van een slaapmutsje kan weliswaar bijdragen aan het sneller inslapen, maar op de lange termijn vervalt het effect. Ook is de slaap minder diep met een glaasje op. Iemand die alcohol heeft gedronken slaapt soms wel meer uren, maar is toch minder uitgerust dan iemand die zonder alcohol hetzelfde aantal uren geslapen heeft. Sommige mensen worden daarnaast eerder wakker wanneer zij alcohol hebben gedronken.

Bronnen

  1. Raben A, Agerholm-Larsen L, Flint A, Holst JJ, Astrup A. . Am J Clin Nutr. 2003;77(1):91–100.
  2. Suter, P. M., & Tremblay, A. (2005). Is alcohol consumption a risk factor for weight gain and obesity?. Critical reviews in clinical laboratory sciences, 42(3), 197-227.
  3. Sumi, M., Hisamatsu, T., Fujiyoshi, A., Kadota, A., Miyagawa, N., Kondo, K., ... & Sato, A. (2018). Association of alcohol consumption with fat deposition in a community-based sample of Japanese men: The Shiga Epidemiological Study of Subclinical Atherosclerosis (SESSA). Journal of epidemiology, JE20170191.
  4. Yeomans MR. (2010). Alcohol, appetite and energy balance: is alcohol intake a risk factor for obesity? Physiol Behav.;100:82–9. doi: 10.1016/j.physbeh.2010.01.012.
  5. Kwok, A., Dordevic, A. L., Paton, G., Page, M. J., & Truby, H. (2019). Effect of alcohol consumption on food energy intake: A systematic review and meta-analysis. British Journal of Nutrition, 121(5), 481-495.
  6. Cummings, J. R., Gearhardt, A. N., Ray, L. A., Choi, A. K., & Tomiyama, A. J. (2020). Experimental and observational studies on alcohol use and dietary intake: a systematic review. Obesity Reviews, 21(2), e12950.
  7. Doug Walker, Laura Smarandescu & Brian Wansink (2013). Half Full or Empty: Cues That Lead Wine Drinkers to Unintentionally Overpour
  8. Leone, A. et al. Slechte slaap: een probleem voor de volksgezondheid? Trimbos. (2018).
  9. Slaap. (2020). Verkregen van: https://www.hersenstichting.nl/dit-doen-wij/voorlichting/gezonde-hersenen/slaap/. (Verkregen op 12 februari 2020)
  10. Beltman, M. & Vlasblom, E. JGZ-richtlijn Gezonde slaap en slaapgedrag. JGZ Tijdschr. voor Jeugdgezondheidsz. 49, 96–98 (2017).
  11. Wu Y, Zhai L, Zhang D. Sleep duration and obesity among adults: a meta-analysis of prospective studies. Sleep Med 2014;15:1456–62. doi:10.1016/j.sleep.2014.07.018
  12. Koob, G. F. & Colrain, I. M. Alcohol use disorder and sleep disturbances: a feed-forward allostatic framework. Neuropsychopharmacology 45, 141–165 (2020).