Groente en fruit moet goedkoper, suiker en vet duurder
Recent opende supermarktketen Dirk een petitie om de BTW op groente en fruit te verlagen van 9 naar 6 procent. In een filmpje op LinkedIn roept directeur Marcel Huizing op om te tekenen. “Het afgelopen jaar is de prijs van gezond eten veel harder gestegen dan de prijs van ongezond eten,” stelt hij. Inderdaad blijkt uit cijfers van het CBS dat groenten en fruit met 13 procent in prijs zijn gestegen sinds 2015. Bij de ongezondere keuze uit de categorieën ‘suiker, zoetwaren en ijs’ steeg de prijs slechts 2 procent. Het CBS publiceerde in 2018 samen met het Voedingscentrum een analyse over de prijsstijgingen van 2007 tot 2017. “Gezondere voedingsmiddelen zijn in tien jaar tijd gemiddeld 22 procent duurder geworden, ongezondere producten stegen gemiddeld 13 procent in prijs. Suiker, snoep en ijs waren in 2017 zelfs goedkoper dan tien jaar eerder.” Buiten dat het voor mensen met een smalle beurs het lastiger wordt een gezonde keuze te maken, is het vooral vanuit de overheid een verkeerd signaal. Deskundigen en wetenschappers vrezen als we het huidige patroon van eten en snacken niet veranderen, dat in 2040 bijna tweederde van de Nederlandse bevolking veel te zwaar is. Dat kost de belastingbetaler 8,8 miljard euro per jaar, becijferde PwC; 6 miljard aan directe zorgkosten en de overige miljarden aan indirecte kosten zoals ziekteverzuim. Als de trend van overgewicht doorzet zullen die kosten alleen maar stijgen.
'Het afgelopen jaar is de prijs van gezond eten veel harder gestegen dan de prijs van ongezond eten'
- Marcel Huizing
Voorbeeldige Britten
In het Preventie Akkoord van 2018 maakte de overheid afspraken met het bedrijfsleven over het verminderen zout, suiker en vet in producten en het vergemakkelijken van gezonde keuzes in de supermarkt. Hoewel de producten een tikkie minder ongezond zijn geworden komt 80 procent van het aanbod in de supermarkt niet voor in de Schijf van Vijf. “Er moet een tandje bij,” concludeert staatssecretaris Paul Blokhuis en laat zich daarbij adviseren door het RIVM. Het instituut stelde vast dat producenten van frisdrank in Groot-Brittannië na de invoering van een suikertaks het suikergehalte in veel frisdranken direct verlaagden. Onze overheid zou de oren minder naar de voedingsindustrie moeten laten hangen en een voorbeeld moeten nemen aan de Britse collega’s. Halverwege dit jaar wordt mogelijk de zogenaamde Nutriscore ingevoerd; een herkenbaar en helder label op de voorkant van een verpakking met scores van gezond (A) tot ongezond (E). Dat maakt het voor de consument makkelijker om voor gezonde producten te kiezen zonder uitgebreid de voedingswaarde-tabel te bestuderen. Ook medewerkers in de zorg maken zich zorgen over de werking van het Preventie Akkoord en startten in mei 2020 een petitie.
Aanbevelingen
“Overheidsbeleid is van essentieel belang bij het creëren van voedselomgevingen waar het maken van gezonde keuzes wordt ondersteund,” vinden onderzoekers van de universiteiten van Wageningen en Utrecht. Sanne Djojosoeparto (UU) en Maartje Poelman (WUR) waren betrokken bij een grootschalig Europees onderzoek naar de beleidsmaatregelen die de voedselomgeving beïnvloeden. Zij kwamen met meer dan zestig acties om een gezonde voedselomgeving te creëren in de Europese Unie. Een van de aanbevelingen is om lidstaten toe te staan hun BTW-tarief op verse groente en fruit te verlagen naar nul procent. Nu geldt nog een minimum tarief van 5 procent. Samen met de suiker- en vettax kan het zeer effectief zijn om Nederland weer gezond te maken. Wat de kleuren van het nieuwe kabinet ook moge worden, ik hoop dat het regeerakkoord maatregelen bevat die minder aan de markt overlaat en meer de gezonde voedselomgeving afdwingt. Dus groente en fruit moet goedkoper, suiker en vet duurder.
Bronnen
- Marcel Huizing van Dirk op LinkedIn
- Sanne Djojosoeparto (UU) en Maartje Poelman (WUR): The Healthy Food Environment
- Policy Index (Food-EPI): European Union