Verbeter uw weerstand (deel III): voeding

Het is sinds maart 2020 een veelbesproken onderwerp. Wat kunnen we doen om onze weerstand te verbeteren om zo beter bewapend de strijd aan te gaan tegen ziekteverwekkers waaronder COVID-19. In deel een bespraken we het belang van een goede nachtrust, in deel twee de rol van bewegen, ook in coronatijd. In deel drie van de serie ‘Verbeter uw weerstand’ belichten we de rol van voeding.

Op de IC-afdelingen van ziekenhuizen in verschillende landen valt op dat de meeste patiënten kampten met overgewicht en obesitas. Daar zijn meerdere oorzaken voor aan te wijzen, zoals een verhoogd leptine-gehalte in het bloed en de ACE2-receptoren op de vetcellen. Ook is duidelijk dat obese patiënten op voorhand al meer moeite hebben met ademhaling, dus slaat het COVID-19-virus extra hard toe in deze groep. Wellicht de belangrijkste reden hiervoor is, dat mensen met obesitas al kampen met chronische laaggradige ontstekingen. Dat zijn chronische ontstekingen met een lagere intensiteit waarbij de bekende verschijnselen zoals warmte, rode zwelling en pijn niet duidelijk aanwezig zijn, in tegenstelling tot bij bijvoorbeeld een wond of griep.

Laaggradige inflammatie is als een veenbrand. U ziet het niet, u voelt het niet, maar het is er altijd en kan zomaar de kop opsteken.
Prof. Dr. Jaap Seidell

Overbelast immuunsysteem

Ons immuunsysteem is erop ingericht om ziekteverwekkers aan te vallen en te vernietigen. Zodra er sprake is van chronische laaggradige inflammatie staat ook het immuunsysteem constant onder druk. Daardoor raakt dat systeem overbelast en kan het minder goed andere ontstekingen of ziekteverwekkers, zoals COVID-19, bestrijden. Ook heeft vetweefsel direct invloed op het immuunsysteem, bijvoorbeeld door verhoogde afgifte van het hormoon leptine. Ten slotte kan ook ons voedsel direct en indirect aangrijpen op de immuunhuishouding. Dat laatste is natuurlijk goed nieuws, want dat betekent ook dat we vrij snel effect mogen verwachten als we kiezen voor gezonde voeding.

Niet crashen

Laat ik beginnen te zeggen dat een dieet, en zeker een crashdieet, geen goed idee is. Vaak houden we dat wel een aantal weken vol, maar dan vliegen de kilo’s er weer aan. Bovendien is de kans groot dat we dan essentiële voedingsstoffen te kort komen. En dat heeft juist een negatieve invloed op onze weerstand. Wat we wel meteen en verantwoord aan kunnen pakken is het soort voedsel. Bewerkt voedsel, dat 70% van het aanbod in de supermarkt uitmaakt, is funest voor het microbioom. De bacteriën in maag en darmen hebben een belangrijke invloed op het immuunsysteem. Kort gezegd: hoe gevarieerder de darmflora, hoe beter de ondersteuning van het immuunsysteem. Bewerkt voedsel (ultra processed food) draagt in ieder geval niet bij aan een gezonde en gevarieerde microflora en zorgt direct voor laaggradige inflammatie.

Wat moeten we wel/niet eten?

Of u nu aanhanger van low fat, van low carb, vegetarische of veganistische bent of niet; de voedseldeskundigen van deze verschillende opvattingen zijn het over een paar dingen zaken roerend eens. Eet vooral on- of minimaal bewerkte producten, liefst verse groente en fruit, bonen en peulvruchten, noten, zaden en volkoren granen, en drink water. Als u dierlijke producten eet, eet dan producten die minimaal bewerkt zijn en van dieren die gevoed zijn met gezond en lokaal voer.

Eet dus geen fastfood, junkfood, zwaar bewerkte producten, suikerhoudende dranken en geraffineerde zetmeelrijke producten (wit brood, witte rijst).

Supplementen

Onlangs was in het nieuws dat resveratrol, een stof die van nature in druiven voorkomt, als voedingssupplement het leptinegehalte in het bloed van obese patiënten zou kunnen verlagen. Er is in de wetenschap echter nog geen bewijs gevonden dat suppletie met resveratrol invloed heeft op leptineconcentraties. Waar wel evidentie voor is, is vitamine D. Vooral ouderen en mensen met een donkere huidskleur hebben veel baat bij bijvoorbeeld 20 microgram vitamine D-suppletie. Verder kunnen zink en vitamine C bijdragen aan een gezond immuunsysteem. Overdrijf niet met supplementen, want een grote hoeveelheid vitamines kan ook schade veroorzaken.

Het valt niet mee om (eet)gewoontes te veranderen; het is vaak een langdurig proces. Leefstijlcoaches kunnen daarbij ondersteunen. De gecombineerde leefstijlinterventie zit in het basispakket van uw zorgverzekeraar. Vraag uw huisarts hoe u daar gebruik van kunt maken.

Lees ook:

Verbeter uw weerstand (deel IV): kou als medicijn
Verbeter uw weerstand (deel II): bewegen
Verbeter uw weerstand (deel I): slaap